Van verzorgingsstaat naar participatiestaat naar ‘circulaire leefomgeving’
De Nederlandse samenleving transformeert van een verzorgingsstaat in een samenleving waarin van burgers wordt verwacht dat zij veel meer deelnemen. Dit biedt kansen om zelf keuzes te maken en daarmee een differentiatie in oplossingen. Maar er zijn ook gevaren in deze transformatie. Niet iedereen heeft een sociaal vangnet waarop kan worden vertrouwd, waardoor veel mensen die zorg nodig hebben, door de breuk zullen verdwijnen. Het ontwikkelen van empathie, kennis en begrip van dementie is van groot belang binnen een gemeenschap om de groeiende groep mensen met dementie thuis een helpende hand te bieden. Gelukkig zijn er de laatste tijd veel positieve initiatieven genomen om de nodige aandacht te genereren, kortom ‘we zouden met elkaar verantwoordelijkheid moeten dragen voor elkaar’.

Doel van het project ‘dementie vriendelijk’
Op basis van reeds bestaande netwerken van formele- en informele zorg en welzijn rondom het Odensehuis innovatieve, duurzame ideeën en interventies verder ontwikkelen en realiseren met als primair doel zowel het fysieke als het sociale domein in de omringende wijken dementievriendelijk te maken. Een leefomgeving waarin mensen met dementie mogen vergeten maar zelf niet vergeten worden. Een wijk ook waar mensen met dementie en hun families langer kunnen blijven en leven.

Motieven en achtergronden
Sinds november 2009 is het Odensehuis gevestigd in de Marathonbuurt te Amsterdam. Dankzij regelmatige publieksactiviteiten en intensieve samenwerking met organisaties, buurtbewoners en lokale ondernemers is men bekend geworden met dementie. In 2014 werd het Odensehuis door Movisie onderscheiden met de landelijke Participatieprijs. In de afgelopen jaren werden deelnemers aan het Odensehuis, buurtgenoten en ondernemers regelmatig gevraagd naar ideeën voor een dementievriendelijke wijk. een van die projecten is een samenwerking met de Rietveld Academie en het Odensehuis een onderzoek gestart naar de weg vinden met geheugen problemen. Studenten die deelnamen aan het onderzoeksproject over de dementievriendelijke buurt waren: Marinus de Beer, Sandy Bruns, Laura Dima, Elin Gardenfors, Anastasija Pandilovska, Mees van Rijckevorsel, Jeanne D’Arc Umubano, Thijs Verster, Stefan Voets en Julia Vrager (voor foto’s van de eindresultaten zie bovenaan deze tekst).
Enkele jaren geleden werden ideeën verzameld voor een dementievriendelijke wijk. Dit leverde de volgende suggesties op die nog immer actueel zijn:
–.Respecteer de privacy van betrokkene. Altijd eerst vragen of je iets kan doen!
–.Buren op de hoogte stellen van de situatie
–.Burennetwerken versterken
–.Samen boodschappen doen, wandelen of naar een museum gaan
–.Een oogje in het zeil houden
–.Vignet op de winkeldeur met ‘dementievriendelijk’
–.Voorlichting aan en workshops voor winkeliers, in samenwerking met samendementievriendelijk
–.Optimale inzet (e)domotica/gps-mogelijkheden
–.Voorlichting op scholen (basis- en voortgezet onderwijs)
–.Slow kassa’s in supermarkten: een kassa voor langzaam betalen.
–.Snappen wat er speelt, ‘gewoon’ durven vertellen. Je kunt makkelijker naar de bakker als hij het snapt en hij weet wat je kunt doen om te helpen
–.Meer ontmoetingsplekken nodig, zoals ‘Welkom’ in de Stadionbuurt
–.Bewegwijzering straten en winkels via vignetten/symbolen /geluid/ kleuren
–.Op straat(verkeer): oriëntatie via objecten, tekst en figuur. Oversteek duidelijk: wanneer is ‘t rood of groen?
–.Het is handiger als de buren weten dat de buurman/-vrouw dementie heeft
–.Geldservice hulpverlening (via banken?)
–.Bestrating verbeteren met het oog op losse stoeptegels
–.Meer bankjes zó opgesteld dat er makkelijk contact gemaakt wordt
–.Openbare stadstuinen voor en door bewoners bijgehouden (stadslandbouwprojecten)
–.Communicatie/projecten met jongeren/ school bewerkstelligen
–.Rustpunten in de wijk creëren met plattegrond met legenda
–.Bibliotheek: eigen hoek, koffie, ontmoetingsplek, leesclubs, etc. Alle afgeschreven boeken en tijdschriften beschikbaar stellen. Je hoeft dan niet te onthouden wanneer het terug moet.

Kernthema’s dementievriendelijke wijk
–.Mensen met dementie er actief bij betrekken; herken en erken het potentieel aan talent
–.Daag het stigma uit en werk aan wederzijds begrip
–.Informele- en formele netwerken; belang van samenwerking
–.Laagdrempelige activiteiten in de wijken
–.Praktische ondersteuning om mensen bij de wijk te betrekken
–.Maatschappelijke voorzieningen, ontsluiten van ICT, functionele domotica
–.Zorg voor gebruiksvriendelijke ruimtelijke oriëntatie en stabiel en betrouwbaar (openbaar) vervoer
–.Dementievriendelijk ondernemen door het MKB en organisaties

 

The welfare state must become a participation state
Dutch society is transforming from a welfare state into a society in which citizens are expected to participate a lot more. This offers opportunities to make their own choices and thus a differentiation in solutions. But there are also dangers in this transformation. Not everyone has a social safety net on which can be depended, therefore many people who are in need of care will fall through the cracks. Developing empathy, knowledge and understanding of dementia is of great importance within a community in order to offer the growing group of those living with dementia at home a helping hand. Fortunately, many positive initiatives have been taken lately to generate the necessary attention. Amsterdam-South in collaboration with the Rietveld Academie and the Odensehuis have initiated a Dementia friendly neighborhood. Students who participated in the research project on the dementia-friendly neighborhood were: Marinus de Beer,  Sandy Bruns, Laura Dima, Elin Gardenfors, Anastasija Pandilovska, Mees van Rijckevorsel, Jeanne D’Arc Umubano, Thijs Verster, Stefan Voets and Julia Vrager.

Dementia friendly neighborhood
The topic for the coming years in Amsterdam-South is going to be the ‘Dementia friendly neighborhood’. The aim is to create a neighborhood where people with dementia and their families can stay and live longer. The starting point for this research is to investigate into ‘haptic way-finding for people with dementia’ from an architectural perspective, on the border between public and private space in relation to ‘Odensehuis’.

Odensehuis
People with dementia are normal people, active in society, but with a limitation, Odensehuis gives people with dementia a place and a voice. People with dementia and people with memory complaints are welcome throughout the day in Odensehuis in Amsterdam. Alone or with their partner, family or friends. You decide what you do: read the newspaper in the coffee corner, look up information in the library, jointly prepare and have lunch, organize or attend a lecture, organizing or participating in a creative or sporting activity. You do not have to explain that you have dementia. You can work with other people with dementia by helping them with your knowledge and experience in your own way. The Odensehuis shows that people with dementia simply belong in society. We stand up for our peers and ourselves. We give our answers to questions that keep people busy with dementia. We provide information to professionals about our capabilities and our needs. We organize our own activities. We do it in our own way. We regularly give lectures and short courses for different target groups.